Het lijkt wel een trend; na tientallen jaren excuses maken voor een niet zo fraaie gebeurtenis uit het verleden. Overheden, bedrijven, maar ook individuen gaan na jaren alsnog met de billen bloot. Zo maakte ‘Nederland’ na 27 jaar excuses voor de gebeurtenissen in de moslimenclave Srebrenica aan de nabestaanden van de genocide waarbij Bosnische Serviërs zo’n 8.000 moslimmannen vermoordden. Ook al waren de licht bewapende militairen van Dutchbat zelf met handen en voeten gebonden, uitgerust met te weinig hulpmiddelen en bleven ze verstoken van de bij herhaling aan de VN gevraagde ondersteuning. Want ze stonden zelf tegenover een grote overmacht aan tanks en duizenden militairen. Premier Rutte maakte op 18 juni ook al excuses aan Dutchbat voor de omstandigheden waaronder zij in 1995 naar Srebrenica zijn uitgezonden en voor het feit dat er onvoldoende zorg was voor de veteranen toen zij in de beeldvorming onterecht in het beklaagdenbankje terecht kwamen. Zij werden op pad gestuurd met een opdracht die in feite onuitvoerbaar was. Toen zij terug kwamen hadden ze behoefte aan open armen volgens minister Ollongren, maar Nederland keerde hen de rug toe. Jaren na de gebeurtenissen in Srebrenica ondervinden veel van de militairen die deel uitmaken van Dutchbat nog dagelijks problemen als gevolg van hun uitzending. Vorig jaar ontvingen ze eenmalig een bedrag van 5.000 euro als blijk van erkenning en kregen ze het Ereteken voor Verdienste in brons. Maar is dat genoeg voor het gevoel dat zij 27 jaar lang met zich hebben meegedragen? Dat zij als lafaards zijn omschreven, zelfs als moordenaars werden betiteld? Zelfs nu nog zijn er veteranen die last hebben van PTSS en velen zijn voor het leven getekend en beschadigd. Ook al komen er sinds de herdenking van 25 jaar Srebrenica steeds meer Dutchbatters naar voren die hun kant van het verhaal mogen vertellen en kwam er onderzoek naar en hulp voor de problemen die zij nog ondervinden.
Maar waarom moeten excuses zo lang duren en heeft dat überhaupt wel zin? Wim Kok maakte vele jaren te laat excuses jegens de Nederlandse joden, de Paus ging door het stof tegenover de orthodoxe christenen en voor de vele schanddaden van de kerk, zoals de slachtoffers van massaal seksueel misbruik wereldwijd en de gruwelijkheden die plaatsvonden in onder andere Canadese internaten.
En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Regeringsleiders die excuses maken voor de wandaden van onze voorouders zoals slavernij en racisme. Straatnamen van voormalige helden uit onze geschiedenis en standbeelden die na 100 jaar opeens niet meer kies gevonden worden. Heeft het zin om excuses te maken voor de handelwijze van anderen en wie help je daar eigenlijk mee behalve dat het waarschijnlijk goed is voor je eigen gemoedsrust? En daarbij meten we de daden uit het verleden af aan de moraal die we er vandaag de dag op na houden. Wat mij betreft mag het een keer ophouden want elke dag opnieuw maken we nog genoeg fouten waarvan we nu al weten dat onze nazaten daar met diep gebogen hoofden excuses voor zouden kunnen aanbieden. Onze ouders zeiden het al: ‘Wilt gij niet wat u geschiedt, doe dat ook een ander niet’. Dat maakt excuses voorgoed overbodig.
Geschreven door: Betty Nijenhuis
