De economie is al lang weer op het niveau van vóór de coronacrisis en we kampen in Nederland met een groot tekort aan arbeidskrachten. Terrassen in de binnenstad die noodgedwongen leeg blijven wegens gebrek aan personeel, winkels die dicht blijven wegens personeelstekort, chaos op Schiphol en een verkeerstunnel die ’s morgens dicht blijft. Waar ligt het aan? Waar zijn bijvoorbeeld alle studenten van voor de coronatijd gebleven die vaak baantjes hadden in de horeca en winkels? Moeten de werkgevers gewoon dieper in de buidel tasten of zijn er ook andere oplossingen denkbaar?
Er zijn meerdere oorzaken aan te wijzen voor deze mismatch tussen vraag en aanbod. Zo zijn daar de toenemende vergrijzing en het vertrek van ervaren medewerkers en het gebrek aan ervaring en de juiste vaardigheden bij nieuwkomers. Dat maakt dat de kloof groeit tussen hetgeen werkgevers vragen en de capaciteiten en wensen van werkzoekenden. Er zijn in Nederland nog altijd liefst 1 tot 1,5 miljoen mensen die graag zouden werken, maar waar dat maar niet lukt. Ze hebben een (te) grote afstand tot de arbeidsmarkt en passen niet in het plaatje dat werkgevers voor ogen hebben. Welke oplossingen zijn nog denkbaar?
Omarm de 55-plussers
Er blijken genoeg ‘oudere jongeren’ te zijn die maar wat graag aan de slag willen, maar nergens een poot aan de grond krijgen. Hoe fit en actief ze ook zijn; zodra hun leeftijd valt, horen ze niets meer op een sollicitatie. In tegenstelling tot wat vaak gedacht worden, meldt deze groep zich juist mínder vaak ziek en ze zijn lang niet altijd veel te duur. Werkgevers beamen dat jongere medewerkers zich nog wel eens verslapen, of minder discipline tonen. Ze geven aan dat je op oudere werknemers kunt bouwen. De discussie over leeftijd zou op de arbeidsmarkt in deze krapte geen rol meer moeten spelen. We kunnen veel beter focussen op de positieve aspecten, zoals ervaring en motivatie en kijken wat mensen wél kunnen.
Leid mensen zelf op
VNO NCW geeft werkgevers de tip om werkzoekenden zelf binnen het bedrijf op te leiden. Ondanks een hoge werkeloosheid in sommige regio’s, horen ze vaak bij het UWV dat er geen match is met de kandidaten die zij zoeken. Vooral in de technische beroepen heerst er al jaren een groot tekort. In samenwerking met lokale ROC’s kun je je als werkgever ook richten op een combinatie van leren en werken, zoals gedurende een aantal maanden vier dagen werken en één dag in de week naar school. Zo leren ze de theorie en de praktijk in één keer. Je kunt mensen van tevoren testen of ze technisch leerbaar zijn en techniek enigszins in de vingers hebben. Uw eigen vakmensen als leerkracht inzetten is ook een goed plan; zij weten immers wat er gevraagd wordt binnen uw bedrijf. Zeker in de beroepsgroepen waar de schaarste het groot is, zijn om- en bijscholing van medewerkers de enige methode om alle technologische ontwikkelingen bij te houden en de krapte te lijf te gaan. Maak uw personeel breed en duurzaam inzetbaar, zodat uw bedrijf voorbereid is op de toekomst.
Participatiewet: met een arbeidsbeperking naar een reguliere baan
Het beeld van mensen op een sociale werkplaats die eenvoudig werk doen, doemt vaak op bij het woord arbeidsbeperking. De Participatiewet wil mensen die soms aan de onderkant van de samenleving zitten in het arbeidsproces betrekken. Mensen die al jaren in de bijstand zitten, of mensen met een lichamelijke of psychische beperking. In de Verenigde Staten is het volstrekt normaal dat een aanzienlijk deel van het winkelpersoneel bestaat uit mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking. Daar kunnen we in Nederland best nog een voorbeeld aan nemen. Zij doen hun werk met groot enthousiasme en zetten zich naar beste vermogen in. En maak niet de fout om zelf je boodschappen te willen inpakken aan de kassa, want dan kom je aan iemand zijn baan. En er zijn uiteraard ook hoogopgeleide arbeidsbeperkten met een hbo- of vwo-opleiding die zelf uitstekend hun geld kunnen verdienen, mits ze die kans maar krijgen.
Nederland is kampioen deeltijdwerken in de wereld
Maar liefst 4,5 miljoen van de 9,4 miljoen werkenden in Nederland werkt parttime. Dat is bijna 50% volgens de cijfers van het CBS over het eerste kwartaal van 2022.
Deeltijdwerken is dus een nationale hobby geworden want ook steeds meer mannen willen parttime werken; inmiddels ruim 26%, tegenover 75% van de vrouwen. Daar ligt dus een enorm potentieel aan ervaren arbeidskrachten voor het oprapen. Als iedere werkende een paar uur per week meer zou werken, zou al een groot deel van het probleem zijn opgelost. Dit vraagt dus om een kritische blik op wat mensen daadwerkelijk willen; wat hen zou motiveren om meer te gaan werken en wat werkgevers én de overheid hen in dat opzicht kunnen bieden. Want meer werken is in Nederland lang niet altijd lonend, waar mensen bijvoorbeeld hun toeslagen verliezen zodra ze meer gaan verdienen.
Met 451.000 duizend vacatures en 338.000 duizend werklozen in het eerste kwartaal van 2022 is er dus duidelijk werk aan de winkel voor zowel werkgevers als voor de overheid.
Bronnen: Randstad, VNO NCW, Centraal Bureau voor de Statistiek
Geschreven door: Betty Nijenhuis
