Digital Services Act (DSA) en Digital Markets Act (DMA): Nieuwe regels voor digitale dienstverleners (deel 2)
Vervolgstappen voor aangewezen platforms en zoekmachines:
De in onze vorige blog vermelde platforms zijn eind april 2023 door de Europese Commissie aangewezen op basis van de gebruikersgegevens die zij uiterlijk 17 februari 2023 moesten bekendmaken. Na de aanwijzingen moesten deze ondernemingen binnen 4 maanden voldoen aan alle nieuwe verplichtingen die voortvloeien uit de wet digitale diensten. De aangewezen platforms en zoekmachines moesten hun systemen, middelen en nalevingsprocessen aanpassen, een onafhankelijk nalevingssysteem opzetten en hun eerste jaarlijkse risicobeoordeling uitvoeren en aan de Europese Commissie te rapporteren.
De maatregelen zijn erop gericht online gebruikers, met inbegrip van minderjaren, mondiger te maken en te beschermen. Dit wordt beoogd door de aangewezen diensten te verplichten hun systeemrisico’s te beoordelen en te mitigeren (matigen) en robuuste instrumenten voor inhoudsmoderatie ter beschikking te stellen.
Dit betekent o.a.:
- Meer inspraak van de gebruiker
- Sterke bescherming van minderjaren
- Zorgvuldiger modereren van inhoud, minder desinformatie
- Meer transparantie en verantwoordelijkheid
1. Meer inspraak van de gebruiker
- Gebruikers zien duidelijk waarom bepaalde informatie wordt aanbevolen en ze hebben het recht om aanbevelingssystemen op basis van profilering af te wijzen.
- Gebruikers kunnen illegale inhoud makkelijker melden en platforms zijn verplicht dergelijke meldingen zorgvuldig te verwerken.
- Het is verboden advertenties te tonen op basis van gevoelige gebruikersgegevens, zoals etnische afkomst, seksuele geaardheid of politieke opvattingen).
- Platforms zijn verplicht alle advertenties te labelen en de gebruikers dus te informeren welke partij daarachter zit.
- Platforms moeten een samenvatting van hun algemene voorwaarden verstrekken die gemakkelijk te begrijpen is en in de talen van de lidstaten waarin zij actief zijn.
2. Sterke bescherming van minderjarigen
- Platforms zijn verplicht om hun systemen te herzien, zodat een hoog niveau van privacy, beveiliging en veiligheid van minderjarigen gewaarborgd wordt.
- Gerichte reclame die gebaseerd is op profilering voor kinderen is niet langer toegestaan.
- Speciale risicobeoordelingen, onder andere voor negatieve gevolgen voor de geestelijke gezondheid, dienen 4 maanden na aanwijzing aan de Europese Commissie te worden verstrekt, en moeten uiterlijk 1 jaar later openbaar worden gemaakt.
- Platforms moeten hun diensten herzien zodat deze risico’s beperkt worden, met inbegrip van hun interfaces, aanbevelingssystemen en algemene voorwaarden.
3. Zorgvuldiger modereren van inhoud; minder desinformatie
- Platforms en zoekmachines moeten maatregelen treffen om risico’s te voorkomen ten aanzien van de verspreiding van illegale online inhoud en negatieve gevolgen voor de vrijheid van meningsuiting en informatie.
- Platforms zijn verplicht om duidelijke algemene voorwaarden te gebruiken en moeten deze zorgvuldig en zonder willekeur toepassen.
- Platforms dienen te beschikken over een mechanisme voor gebruikers om illegale inhoud te signaleren en snel op meldingen te kunnen reageren.
- Platforms zijn verplicht om hun specifieke risico’s te analyseren en risicobeperkende maatregelen te treffen, zoals om de verspreiding van desinformatie en niet authentiek gebru8ik van hun diensten aan te pakken.
4. Meer transparantie en verantwoordelijkheid
- Platforms moeten waarborgen dat hun risicobeoordelingen en de naleving van alle verplichtingen uit de wet digitale diensten extern en onafhankelijk worden gecontroleerd.
- Platforms moeten onderzoekers toegang geven tot openbare gegevens. In een later stadium zal een speciaal mechanisme voor erkende onderzoekers worden ingesteld.
- Platforms zijn verplicht om registers van alle advertenties op hun interface te publiceren.
- Platforms moeten transparantieverslagen over hun beslissingen publiceren inzake inhoudsmoderatie en hun risicobeheer.
Nieuw toezicht
Voor de wet digitale diensten is de Europese Commissie de bevoegde autoriteit voor het toezicht op de aangewezen platforms en zoekmachines. Men gaat nauw samenwerken met de coördinatoren voor digitale diensten binnen het toezichtkader dat door de wet digitale diensten is vastgesteld. Deze nationale autoriteiten zijn ook verantwoordelijk voor het toezicht op kleinere platforms en zoekmachines en moeten uiterlijk 17 februari 2024 door de EU-lidstaten worden opgericht. Dat is ook de termijn waarbinnen alle andere platforms hun verplichtingen die voortkomen uit de wet digitale diensten moeten nakomen en aan hun gebruikers de in de wet vastgestelde bescherming en waarborgen moeten bieden. Er komt per EU-lidstaat dus een aparte toezichthouder die de naleving van de DSA controleert en de EC houdt ook zelf toezicht en kan boetes uitdelen tot maar liefst maximaal 6 procent van de jaaromzet wereldwijd.
De Commissie versterkt haar eigen deskundigheid om de wet digitale diensten te kunnen handhaven met interne en externe multidisciplinaire kennis en middels het onlangs opgerichte Europees Centrum voor algoritmische transparantie (ECAT). Dat centrum moet ondersteuning bieden bij de beoordeling van de vraag of de werking van algoritmische systemen overeenstemt met de verplichtingen op het gebied van risicobeheer. Ook zet de Commissie een digitaal handhavings-ecosysteem op, waarin expertise uit alle sectoren zal worden gebundeld.
De Digital Services Act (DSA) heeft al met al dus een behoorlijke impact op ons aller (online) leven en beoogt ons beter te beschermen. Of dit het einde betekent van mysterieuze algoritmes, desinformatie, nepnieuws, dark patterns en alle andere ondoorzichtige en onzichtbare manipulaties, verleidingen en beïnvloeding? De praktijk zal het uitwijzen. Ongetwijfeld wordt er nu al intensief gespeurd naar mazen in deze nieuwe wet. Hopelijk hoeven we dan niet weer twintig jaar te wachten op aangepaste wetgeving.