De wet inzake digitale diensten (DSA) en de wet inzake de digitale markt (DMA) vormen samen één geheel van regels die in de gehele Europese Unie van toepassing zijn. De wetten hebben tot doel een veiligere digitale ruimte te creëren waar de grondrechten van gebruikers worden beschermd en een gelijk speelveld voor bedrijven tot stand wordt gebracht om zo innovatie, groei en concurrentievermogen te bevorderen, op zowel de Europese eengemaakte markt, als wereldwijd.
Waarom zijn deze wetten nodig?
Digitale diensten zijn niet meer uit ons leven weg te denken; ze beïnvloeden ons niet alleen, maar maken ons leven op allerlei manieren gemakkelijker. We gebruiken digitale diensten immers om met elkaar te communiceren, informatie te vinden, films te bekijken, muziek te beluisteren, te winkelen etc. via nieuwe diensten die zich voortdurend verder ontwikkelen. Een andere kant van de medaille is dat digitale diensten het bedrijven ook makkelijker hebben gemaakt om grensoverschrijdend te handelen en toegang te krijgen tot nieuwe markten.
Deze digitale transformatie heeft niet alleen voordelen, maar levert ook problemen en punten van zorg op. Een voorbeeld daarvan is de handel en uitwisseling van illegale goederen, diensten en online inhoud. Ook worden online diensten misbruikt door manipulatieve algoritmische systemen waarmee de verspreiding van desinformatie versterkt wordt, maar ook voor andere schadelijke doeleinden.
Ondanks dat de EU al eerder een aantal gerichte en sectorspecifieke interventies had ondernomen, waren er nog steeds grote lacunes en juridische lasten die begin 2020 om een aanpak vroegen. Sommige grote platforms beheersten bijvoorbeeld belangrijke ecosystemen in de digitale economie. Ze kwamen naar voren als poortwachters in digitale markten en hadden de macht om op te treden als particuliere regelgevers. Dat leidde soms tot oneerlijke voorwaarden voor bedrijven die dergelijke platforms gebruiken en ook tot een beperktere keuze voor consumenten.
De Europese Unie stelde daarom een modern rechtskader vast, dat de veiligheid van gebruikers online waarborgt, governance ( de handeling of wijze van besturen, de gedragscode en het toezicht op organisaties ) met de bescherming van de grondrechten in haar voorhoede creëert, en een open en eerlijke online platformomgeving handhaaft.
Wat zijn digitale diensten?
bedoeld; van eenvoudige websites tot online platforms en internet infrastructuurdiensten. De in de DSA gespecificeerde regels hebben in eerste instantie betrekking op online tussenpersonen en platforms. Denk daarbij aan online marktplaatsen, sociale netwerken, appstores, online reis- en accommodatieplatforms en platforms waar content wordt gedeeld.
De wet inzake digitale markten bevalt regels die gelden voor online platforms voor zogenaamde Poortwachters. Poortwachters platforms zijn digitale platforms die een systemische rol hebben en op de interne markt gungeren als knelpunten tussen consumenten en bedrijven voor belangrijke digitale diensten. Enkele van deze diensten vallen eveneens onder de wet inzake digitale diensten, maar om verschillende redenen en met uiteenlopende soorten bepalingen.
Wat is er veranderd?
- Online marktplaatsen moeten meer informatie plaatsen en openbaar maken over de bedrijven (handelaren) die producten of diensten via hun platform verkopen;
- Onwenselijke gepersonaliseerde advertenties worden aangepakt;
- Aanbieders van hosting- en platformdiensten worden verplicht illegale inhoud te bestrijden en gebruikers hierover uitgebreider te informeren. Ook het verwijderen van informatie of gebruikersaccounts moet beter worden uitgelegd.
- De DSA biedt de mogelijkheid om burgers beter te beschermen tegen desinformatie en nepnieuws en betere bescherming van grondrechten en mensenrechten.
Voor wie gelden deze regels?
De regels gelden voor:
- Hostingbedrijven
- Internetaanbieders
- Online platforms
- Online diensten
- Zoekmachines
De Europese commissie heeft de 19 allergrootste digitale diensten aangewezen waarvoor de strengere bepalingen al sinds 25 augustus 2023, gelden, waaronder 17 zeer grote online platforms (VLOP’s) en 2 zeer grote online zoekmachines (VLOSE’s). Criterium was dat ze ten minste 45 miljoen maandelijkse actieve gebruikers moeten halen. Dit zijn:
Zeer grote onlineplatforms (VLOP’s):
- Alibaba AliExpress
- Amazon Store
- Apple AppStore
- Booking.com
- Google Play
- Google Maps
- Google Shopping
- Snapchat
- TikTok
- Wikipedia
- YouTube
- Zalando
Zeer grote onlinezoekmachines (VLOSE’s):
- Bing
- Google Search
